İZMİR VE İZMİRLİ 93 SENE ÖNCE DE MAĞDURMUŞ!

“Bütün bunlar İzmir’in aciz bir belediye elinde inlediğini gösteriyor. Bir şehir ekmeksiz kalamaz. Buna karşı tedbir alan belediye böyle olamaz. Harpte değiliz, kıtlık gövdeyi götürmüyor bilakis bolluk var. Demek ki bu belediye acziyet içinde çırpınıyor. Eğer şimdiki belediye heyeti ve bundan evvelki heyet gibi iş görmeyecekse yerini bir an evvel terk (istifa) etmelidir.”

Tarihin er ya da geç tüm gerçekliğiyle beraber ortaya çıkmak gibi bir huyu vardır. Bu kalıplaşmış söz çok basit ve amiyane bir tabirle halk arasında dolaşsa da hakikaten doğru bir ifadedir. İzmir’in son çeyrek asrında başarısız bir yönetime tâbi olduğunu her İzmirli vatandaş ya da İzmir’e aşina olanlar bilir. Bugünden yaklaşık 100 sene önceye, 1931 senesine siz kıymetli okuyucularımı götürüyorum.

Daha tamamıyla takvim inkılabının gerçekleşmediği ve hala Osmanlı’dan kalan takvim sisteminin kullanıldığı rumî’den miladiye geçiş aşamasındaki sistemde, tarihler 17 Kanunisani, yani 17 Ocak 1931 yılına işaret ediyorken, cumhuriyetçi anlayışla çıkarılan “İnkılap gazetesinin” bu tarihli matbuatında yer alan “Belediyeye Ne Yapacağını Şaşırmış Bir Haldedir” başlıklı büyük manşetini görmekteyiz.

Hemen üstünde biraz ufak puntolarla “İzmir’de Ekmek Bulunamıyor!” onun aynı puntosu ile alt tarafında ise “Fırıncılar Ekmek Çıkarmamaya Karar Verdiler Halk Sıkıntı İçindedir” şeklinde bir hezeyan ve serzeniş bizleri karşılıyor.

Yerel yönetimlerin yapması gereken birincil görev kendi yönettiği kısıtlı alan dahilinde kalan halkına refahı sağlamaktır. Mevzuubahis haber kupüründe sizin de okuyacağınız gibi, İzmir’in bugün önemli ilçelerinden birisi olan Karşıyaka ilçesinde işletmeleri bulunan fırıncıların haklı bir davranış içine girmeleri fakat haklarını savunurken yanlış bir yol tutmaları ve belediyenin bu süreci daha berbat bir şekilde yönetmesiyle işler çığırından çıkmış olan yine halka olmuş görünüyor.

Olayı kısaca özetlemek gerekirse Karşıyaka’daki ekmek ustaları ve fırıncılar, İzmir’in şehir merkezine (O zaman Konak şehir merkezi addediliyor) ekmeğin ana mamul maddesi olan buğday unu almak için gidip geliyorlar. Fazlaca yakıt tükettikleri için ve bunu fiyata yansıtmamalarının kendilerine zarar olarak döndüklerini gördüklerinden dolayı fiyatta cüzi bir artış için belediye başvuruda bulunuyorlar. Belediye fırıncılara yakıt yardımında bulunmadığı gibi ekmeğe belli oranda zam yapılmasının önüne geçiyor. Haklı olarak bu da fırıncıların haklarını farklı yönden aramaya sebebiyet veriyor.

Fırıncılar bu sefer ekmek üretmeyerek ekmeğin kara borsaya düşmesine sebebiyet veriyorlar. Halk mağdur olduğu gibi fırıncılar da bir nevi kendilerini de mağdur ediyorlar. Durumu yönetemeyen belediyeye karşı hem halk, hem de esnaf zaten tepkili. Dolayısıyla mahalli en büyük güç ve karar verici organizma olan büyükşehir belediyesinin yetersiz ve liyakatsiz olması sebebiyle tüm halk ve esnaf kısacası herkes sıkıntı içindedir. Haberde de işte tam olarak bundan bahsediliyor.

Durumu yönetemeyen belediye bu durumla alakalı kendince çözüm üretmeye çalışıyor ve kısa zamanda şehir merkezindeki ekmek fırınlarından ekmek toplayıp kamyonlarla bu ekmekleri Karşıyaka’daki halka götürüyor ve halka satıyor. Sosyal devlet gereğinin yerine getirilmemiş olarak zaten mağdur olan halkın yine ekmekleri parasız almak yerine yine para karşılığı satın alması ayrıca bir rezalet meselesidir. En azından belediye kendi çapında sorunla baş etmeye çalışmış, halkın problemini göz ardı etmemiştir.

Gazetede en ilginç nokta muhabirin yapmış olduğu yorum olabilir. Cumhuriyet Halk fırkası tarafından yönetilen belediyeye eleştiriyi inkılâp gazetesi yazarı yapmıştır. Aynen şöyle demektedir: “Bütün bunlar İzmir’in aciz bir belediye elinde inlediğini gösteriyor. Bir şehir ekmeksiz kalamaz. Buna karşı tedbir alan belediye böyle olamaz. Harpte değiliz, kıtlık gövdeyi götürmüyor, bilakis bolluk var. Demek ki bu belediye acziyet içinde çırpınıyor. Eğer şimdiki belediye heyeti ve bundan evvelki heyet gibi iş görmeyecekse yerini bir an evvel terk (istifa) etmelidir.”

Buradan da ifade ve ifşa edildiği gibi İzmir hep kötü yönetilmiş, hep kötü yönetiliyor. Ayrıca dikkatinizi çekmek isterim ki son cümleye baktığınız zaman bu belediyenin de bir öncekinden farklı bir heyet tarafından ele geçirildiğini, kişiler ve şahıslar değişse de zihniyetin değişmediğini ve her gelenin birbirinden daha beceriksiz olduğunu ifşa edercesine bizlere göz kırpıyor… Yakın zamanda uzun süre İzmir Belediyesi Başkanı olan Aziz Kocaoğlu vardı çalışmayı bıraktı, halk istemedi ve gönderildi. Yerine büyük bir potansiyel görülen halkçı yaklaşımlarıyla tanınan işe bisiklet ile gittiği söylense de arabasının arkasında bisiklet aparatı takıp belediye binasına 200 metre ve yalnızca ulusal ajans varken arabasını durdurup bisiklete binmeye tenezzül eden ve halkın onlarca hatta yüzlerce sorularına rağmen dans etmekten büyük keyif alan Tunç Soyer geldi ve yine aynı tiyatro sergilendi. Halk ondan da memnun kalmadı ve gönderdi.

Yine işin komik yanı az önce de yukarıda 1931’de olayların olduğundan bahsettiğimiz Karşıyaka belediyesinin en son başkanı olan ve yakın zamanda Amerika’da “Karşıyaka belediyesi personel maaşlarını ödesin” diye pankart bile açılan, kendi çalışanına maaşını dahi ödeyemeyen ama İzmir Büyükşehir Belediyesine bir sonraki dönem başkan seçilen Cemil Tugay Bey’in Büyükşehir belediye Başkanı olduğunu görüyoruz. Umarım bu sefer tarih tekerrür etmez de İzmir halkı mesrur bir hayat sürebilir demekten başka temennimiz kalmıyor.

Yine aynı gazetenin aynı gününde çıkan başka bir haber ise İzmir ve İzmirli’nin mağduriyeti ana sayfada büyük manşetten giriyor. “İzmir’i Faizcilerin Elinden Kurtaramadılar” başka bir başlık da menemen olayı.

Halk ne yaparsa yapsın, hangi tarihler olursa olsun zihniyet değişmiyor. Değişmeyen zihniyet mağdur olmaya devam ediyor. İzmir’e köklü ve kökten bir değişim gerektiğini erken cumhuriyet döneminden gelen farklı mesajlarla ve esefle yine görmekteyiz. İyi dileklerimizi sunmakla beraber, ilgili devlet ve belediye görevlilerinin geçmişten ders çıkaran ve çalışkan olmaları temennisiyle yazıma son veriyorum.