Erken Dönem Cumhuriyette ve Günümüzde Köpeklere Bakış 

[2 Teşrinievvel 1336] tarihli Resmi Gazetede bir tamim yayımlanmıştır. “Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletinden” yani Sağlık ve Sosyal Politikalar Bakanlığından gelen “Köpeklere karşı ittihaz edilecek (Uygulanacak) tedbirler” kapsamında bazı kararlar alınmıştır.

Her insanın hür ve özgür yaşama, düşünme salahiyetleri vardır. Bu özgürlükler, insanların birbirleriyle içtimai münasebetlerini içerdiği, gündelik hayatta ve sosyal yaşantıda gerçekleşmektedir. Ancak şunu unutmamak lazımdır ki, hür ve özgür yaşama düşüncesi ve yetkisi ancak başka bir insanın hürriyet sınırları içerisine girdiğinde biter. Dolayısıyla “Ben özgürüm istediğini yaparım, dilediğimi söylerim, canım neyi arzu ederse onu gerçekleştiririm” iddiasında bulunanlar büyük bir gaflet ve dalalet içerisindedirler. Zira atalarımızın, “İstediğini söyleyen, istemediğini işitir!” vecizesi bu durum ile tamı tamına örtüşmektedir.

Dolayısıyla bizler sosyal ve gündelik hayatımızda alacağımız kararlar, yapacağımız işler, uygulayacağımız stratejilerde daima toplumun güvenliğini, sağlığını ve huzurunu tehlikeye atmayacak adımlar içerisinde bulunmak durumundayız. Bu husus hem kanuni, hem ferdi, hem de insani vecibelerimizden yalnızca biridir. Binaenaleyh akıllı olan bir varlık bunları gayet tabii olarak izan ve idrak edebilir.

Gelelim asıl mevzumuz olan ve insanları oldukça rahatsız eden ve bırakın sağlığı, insan hayatını tehlikeye atan köpek mevzusuna. Çoğu vatandaşımızın canını sıkan bu durum, pek çok ailenin ümitlerini söndürmekte; çocuklarını okula, gezmeye, markete, arkadaşlarıyla eğlenmeye dahi göndermekten içtinâb etmesine sebep olmaktır. Sözgelimi olarak, köpeklerin başıboş sahipsiz olarak ortalıkta dolaşmaları her an yalnızca çocuklarımız için değil, annelerimiz, ninelerimiz, dedelerimiz ve toplumdaki her birey için büyük bir tehlike arz etmektedir. Zira gazete okuyan ya da sosyal medyayı takip eden her birey, mutlaka her hafta bir köpeğin bir insana saldırma vakası ile karşılaşmıştır. Bunun yanında köpek lobicileri ve köpek sevicileri gibi gözüküp, köpekleri istismar eden bir takım sapkın ruhlu insan müsveddeleri ile de karşılaşmıştır.

Muhtemelen herkesin aklına köpekleri koruyor gibi gözüküp aslında kullanarak, toplumun düzenini bozanların fiziksel görünüşleri dimağlarda canlanmıştır. Mamafih bu insanların sosyal yaşantılarına, zihin dünyalarına baktığımız zaman, yalnız köpekleri değil Atatürk’ü de istismar ettiklerini görmekteyiz. Atatürk’ün arkasına sığınarak kendi yapmış oldukları habis faaliyetleri ve pis zihniyetlerini meşrulaştırmaya çalışmaktadırlar. Bilakis onun köpekler hakkında ne düşündüğünü, insan haklarını mı hayvan haklarını mı daha üstün tuttuğunu bilmedikleri gibi, kendi çirkin emellerine de ortak etmektedirler. Zira bu gaflet gürûhu hayvanları insanlardan daha üstün bir varlık olarak nitelemekten de geri kalmazlar. Ne hikmetse kendi kapısının önü hariç, her kapının önünde köpek beslemeyi meşru bir zeminde zihinlerine oturtmuşlardır. Buradan anlaşılıyor ki, bazı patolojik vakalara ve psikolojik hastalıklara sahiptirler. Zira bir şeyi seven, o şeyden uzaklaşmak istemez. Ama bunlar kendi evlerinde; kendi kapılarının önünde, kendi sokaklarında beslemek yerine, başkalarını rahatsız ederek, onların mahallelerinde ve kapı önlerinde beslemektedirler. Köpek mamasına yardım adı altında topladığı paralardan ve bu paralarla ne yaptıklarından bahsetmiyorum bile.

Burada uzun uzadıya maruz kalınan köpek saldırılarının net şiddette ve ne derecede olduğunu bazı örneklerle ifade etmek istesem de vicdanım el vermemektedir. Ancak bu zihniyeti bozuk, ahlakı fena, davranışları gayri insani ve empati yoksullarının çeşitli müeyyidelerle kanun önünde hesap vermeleri elzemdir. Çünkü hiçbir zaman, bir köpek canı, bir insan canından ne kıymeti ne de üstün olamaz.

1932 yılında yani Mustafa Kemal Paşa’nın Cumhurbaşkanlığı sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisinde köpeklerin durumu hakkında alınan karar, 13 Haziran Pazartesi günü [R. 2 Teşrinievvel 1336] tarihli Resmi Gazetede tamim olarak sunulmuştur. “Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletinden” yani Sağlık ve Sosyal Politikalar Bakanlığından gelen “Köpeklere karşı ittihaz edilecek (Uygulanacak) tedbirler” kapsamında bazı kararlar alınmıştır. Kuduz köpeklerin artması, köpeklerin insanlara saldırıp onları ısırması ve bu köpek vakalarının bir hayli artması üzerine bazı kararlar alınmıştır. Hatta bakanlık yine aynı belgede bu köpek saldırılarının çoğunun sahipli köpekler tarafından olduğunu belirtmekten de kaçınmamıştır. Alınan kararlar şöyledir:

1- Sahipsiz ve başıboş olan bütün köpekler öldürülecektir.

2- Sahipli köpekler tek başına ne mahalleye ne sokağa salınmayacak, meskenden dışarı çıkarılırken ağızları kapatılacaktır. Uymayanlar cezalandırılacaktır.

3- Ağızlık takmayan köpekler öldürülecektir.

4- Köylerdeki sahipli köpekler gündüz bağlı olacak, gece bekçinin işini kolaylaştırmak için çözülecektir. Bağlı olmayan köpekler öldürülecektir.

5- Genelgeyi yürütmekte bölgesel kamu kurumları sorumludur.

6- itlafı (Öldürülmesi) icap eden köpekler zehirleme yöntemiyle öldürülebilirse de kurşunla (Silahla) öldürülmesi tercihtir.

Yukarıda da gördüğümüz gibi Başvekil İsmet Paşa ve Reisicumhur Mustafa Kemal Paşa döneminde sosyal düzeni sağlamak adına dengeli adımlar atılmıştır. Bu bağlamda hayvanların değil insanların güvenliği ve huzuru esas alınmıştır. Yoksa insanları her an ısırabilecek, ölüme sevk edebilecek, her türlü köpek saldırılarının olması basitken, köpekleri sokaklarda rezil rüsva bir şekilde beslemek (Ki besleme de ne kadar doğru ve yeterli o da tartışılır) ve her insanı, çocukları rahatsız edecek huzursuz ve güvenlik duygusundan mahrum bırakan günümüz uygulamaları, filhakika hayvanları bilhassa köpekleri de kötü duruma sokmaktadır. Bilakis “Siz köpeklere bir şey yapmazsanız onlar size bir şey yapmaz” şeklinde safsataları ikrar eden vatandaşlar mı, yoksa sevk-i tabii ile hareket ederek gerçekten akıl nimetinden mahrum olan köpekler mi daha kötü durumdadır tartışmaya açık bir konudur.

Sözgelimi olarak köpeklerin insanları parçalamaması, ısırmaması, sakat bırakmaması için ya yukarıdaki erken cumhuriyet döneminde uygulanan politika güdülmeli ya da bunlar bir barınakta toplanarak toplumun güvenliği tekrar tesis edilmelidir. Tavsiye olarak bir başka husus da Atatürk perdesinde sığınarak insanlık düşmanlığı yapanların rehabilitasyonu ihtimali gözden geçirilmelidir.